Wykład – O historii i teraźniejszości Litwy
- Szczegóły
- Opublikowano: sobota, 19, marzec 2022 08:40
- Administrator
Spotkanie marcowe naszego Uniwersytetu było dłuższe i bardziej złożone niż zwykle. Poza obszerniejszymi informacjami o bieżących zamierzeniach Uniwersytetu Trzeciego Wieku (wycieczki i zbliżający się jubileusz 15-lecia Uniwersytetu), nasz administrator strony internetowej
Z. Angielczyk dość szczegółowo poinformował członków jak poruszać się po jej zawartości by znaleźć potrzebne informacje – a wiedza to obszerna, przydatna ale też wymagająca pewnej wprawy, całość jest bardzo pożyteczna.
Główna część naszego spotkania dotyczyła natomiast spraw innej natury, bowiem wykład prof. dr. hab. Krzysztofa Buchowskiego miał charakter edukacyjny i obejmował zawiłe dzieje Litwy w ścisłym związku z Polską. Dzisiejsza Litwa (65,3 tyś. km2) to nasza płn. – wsch. „sąsiadka”, ale jej dzieje są tyleż ciekawe co i zawiłe. To powolne zaludnianie tych trudnych geograficznie terenów (dorzecze Niemna, bagniska, lasy). W historii wydzieliły się 2 części Żmudź i Auksztota, które wraz z innymi plemiennymi księstwami zjednoczył książę Mendog, a umocnił Gedymin. Obszary te zamieszkiwali w średniowieczu Żmudzini, Jadźwingowie, Litwini, żyjący wtedy w ciągłym zagrożeniu od sąsiadujących z nimi krzyżaków (ludność ta bowiem długo była poganami Europy).
Ostatecznie związki dynastyczne z Polską (unia w Krewie i małżeństwo Władysława Jagiełły z księżniczką Jadwigą) dały początek chrystianizacji Litwy i rozrostowi państwowości polsko-litewskiej. Litwa wzbogaciła się wtedy o obszary dzisiejszej Białorusi i połączyła ze wschodnimi obszarami Polski. Wizytówką wzrastającej i coraz bardziej zacieśniającej się wspólnej państwowości (Rzeczpospolita Obojga Narodów) była zwycięska bitwa pod Grunwaldem (charakterystyczne, że na obrazach Matejki o tej tematyce na centralnym miejscu umieszczony jest litewski Książę Witold).
Mimo zacieśniających się więzi politycznych między Polakami i Litwinami, ci ostatni mieli kompleks niższości i obawy zbytniej polonizacji – kulturowej i językowej. Jednak więzi polityczne polsko-litewskie i przekonanie o wspólnej państwowości utrzymywały się także w okresie zaborów (tereny zaboru rosyjskiego i częściowo pruskiego). A ludność zamieszkująca tereny litewskie brała też udział w polskich powstaniach narodowych.
Pod koniec XIX w. na terenach litewskich zaczyna kiełkować ruch narodowy (Jonas Basanavičius) i czasopisma o charakterze odrodzenia narodowego Auszra (Aušra) jednocześnie krytyczne do unii polsko-litewskiej. Znaczącą rolę w ukształtowaniu się późniejszego państwa litewskiego odegrała decyzja okupujących tę ziemię Niemców (1917 r.) zezwalająca na utworzenie namiastki państwa litewskiego.
Charakterystyczne, że działacze na Litwie w okresie międzywojennym przyznawali się do podwójnego obywatelstwa polskiego i litewskiego (m.in. brat prezydenta Narutowicza – Stanisław). Były jednak w tym czasie (lata 20-te) utarczki polityczne i narodowościowe (gł. o Wilno) z udziałem wpływów Niemiec i Rosji.
Po II wojnie światowej Litwa znalazła się w obszarze wpływów radzieckich jako jedna z republik związkowych. W 1993 r. udało się jej oderwać od wpływów rosyjskich, a w 2003 r. wstąpić do Unii Europejskiej. Dzisiejsze stosunki polsko-litewskie są poprawne.
Wykład p. Profesora był bardzo ciekawy i potrzebny. Dobrze, że mogliśmy tak wiele się dowiedzieć o bliskim sąsiedzie, a część potocznej szkolnej wiedzy nie tylko uzupełnić ale i zweryfikować. Bardzo dziękujemy.
Gęsta od faktów historycznych wiedza wymagała oddechu i takim teatralnym oddechem miał być spektakl w wykonaniu grupy teatralnej naszego Uniwersytetu o słodkim tytule „Czekoladki”, choć w środku było i słodko i krwawo – jak to w kryminalnej komedii.
Autor: mgr Antonina SKORUK
Foto-galeria: Irena SIDORUK, Zbigniew ANGIELCZYK
Wykład został sfinansowany ze środków pochodzących z realizowanego zadania publicznego pt. „Propagowanie aktywnego trybu życia seniorów z miasta Hajnówki współfinansowanego z budżetu miasta Hajnówka”.