Na Szlaku Rękodzieła Ludowego

Szczegóły

Opublikowano: wtorek, 13, grudzień 2022 19:30

Administrator

     Szlak Rękodzieła Ludowego województwa podlaskiego powstał w 1994r. z inicjatywy Działu Etnografii Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. Jest to niepowtarzalna trasa, dzięki której mieliśmy okazję poznać bogate i żywe do niedawna tradycje sztuki ludowej Podlasia.

       Trasa przebiega przez następujące miejscowości: Czarna Białostocka – Czarna Wieś Kościelna – Łapczyn – Zamczysk – Janów – Sokółka. Trasę wzbogaca położenie wśród pięknych lasów Puszczy Knyszyńskiej.

       Szlak Rękodzieła Ludowego to przeniesienie się do czasów naszych pradziadków, a dokładniej ich codziennej pracy. Jest to wycieczka po starych pracowniach rzemieślniczych, takich jak kuźnie, pracownie garncarskie, rzeźbiarstwa ludowego i wiele innych.

       Rzadko już można spotkać prawdziwego kowala, tkacza, garncarza czy łyżkarza. Zawody te odeszły już niemal zupełnie w niepamięć. Współczesne szkoły nie kształcą już takich fachowców, a jednak praca tych, którzy jeszcze zajmują się starym rzemiosłem jest doceniana na całym świecie. Być może właśnie śladowe ilości takich rzemieślników oraz ich piękne, unikatowe bez wątpienia wyroby cieszą się popularnością nie tylko w kraju, ale także za granicą.

       Z racji odległości tej trasy od naszej miejscowości zwiedziliśmy tylko trzy miejscowości: Janów, Czarną Wieś Kościelną i Czarną Białostocką.

       Janów – to jedyny w Polsce ośrodek kultywujący oryginalną technikę tkactwa dwuosnowowego. W samym Janowie mieszczą się trzy pracownie tkackie, a w okolicy jeszcze dwie: w Wasilówce i Nowokolnie. Wyroby jakie można tam zobaczyć zapierają dech w piersiach. Tkactwo uprawiane przez regionalnych twórców jest wyjątkową i oryginalną sztuką ludową. Wyrabiane specjalną techniką dwuosnowową dywany i tkaniny są wystawiane w muzeach i galeriach w kraju (Warszawa, Lublin, Toruń), ale uznanie znalazły również na świecie.

       Nasza grupa ograniczyła się do obejrzenia dzieł miejscowych tkaczek w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie. Unikalna technika jaką pracują wiejskie tkaczki jest żmudna, ale jej efekty niewiarygodnie piękne. Wełniane tkaniny są tworzone na ręcznych krosnach. Technika dwuosnowowa polega na przeplataniu nici w taki sposób, że po obu stronach uzyskuje się wzór o jednakowym kształcie, ale różnych kolorach.

       Wśród wyrobów tkaczek mogliśmy podziwiać tkaniny o różnych kompozycjach – tradycyjnych (sceny z życia wiejskiego, korowody weselne, listki, gwiazdy i gałązki), ale także bardziej nowoczesne. Tkactwo miejscowych tkaczek wyróżnia się umiejętnością niezwykłego łączenia tradycji ze współczesnością. Bardzo cenione na świecie wełniane dywany są wykonywane z naturalnej barwionej wełny.

       Odwiedzając Izbę Tkactwa Dwuosnowowego mogliśmy zapoznać się z różnymi technikami tkactwa, spróbować samodzielnie wykonać kawałek tkaniny oraz podziwiać lub zakupić unikalne tkaniny, makaty, bieżniki i dywany.

       Czarną Wieś Kościelna – to bezsprzecznie największa ostoja rzemiosła ludowego, w szczególności z zakresu garncarstwa i kowalstwa. Pierwsi garncarze pojawili się tu już w XVIII w. Dziś funkcjonuje tu kilka warsztatów garncarskich, które są jednym z ostatnich działających w Polsce ośrodków ceramiki siwej.

       Tuż przy wjeździe do Czarnej Wsi Kościelnej znajduje się mapa z przebiegiem Szlaku Rękodzieła Ludowego Podlasia. Przystanęliśmy tu na chwilę, aby zapoznać się z uiszczonymi tam informacjami.

       Czarna Wieś Kościelna gromadzi kilka pracowni rzemieślniczych, głównie garncarskich, ale również kuźnię kowala. Gościliśmy w pracowni garncarskiej pana Pawła Piechowskiego. W pracowni garncarskiej największą atrakcją dla turystów jest możliwość spraktykowania samodzielnego lepienia garnków. Niestety byliśmy ograniczeni czasowo więc nie skorzystaliśmy z tej możliwości. Ale atrakcji było co niemiara, pan Paweł w cudowny sposób opowiedział nam o garncarstwie, pokazał i dokładnie omówił proces pozyskiwania gliny, powstawania wyrobów garncarskich, przybliżył historię garncarstwa na terenie Podlasia.

       Odwiedzając pracownie garncarskie można również zakupić unikatowe wyroby garncarzy, którzy tworzą nie tylko garnki, ale także misy, wazony, dzbany i inne piękne naczynia. Mieliśmy więc okazję pozyskać przepiękne produkty garncarskie.

       Kolejną pracownią rzemieślniczą w Czarnej Wsi Kościelnej jest kuźnia Pana Mieczysława Hulewicza. Ten warsztat zachwyci każdego, kto tu zajrzy. Kowalstwo, którym trudni się Pan Mieczysław łączy elementy ludowe i artystyczne dzięki czemu efekty pracy są zdumiewające. Niestety sam pan Hulewicz nie mógł nas oprowadzić po swojej pracowni (pobyt w szpitalu). Zastąpił go brat, też kowal.

       Podobnie jak w pracowni garncarskiej, także w kuźni można spróbować swoich sił. Niektórzy nasi wycieczkowicze skwapliwie skorzystali z tej okazji i samodzielnie wykuli podkówki. Oprócz tego mieliśmy możliwość obserwacji procesu powstawania wyjątkowych wyrobów, a także ich zakupu.

       Pan Mieczysław swoje przedmioty tworzy za pomocą wycinania, wyginania, skręcania lub zacinania poszczególnych elementów. Nowoczesne produkty uzyskane za pomocą starych technik kowalskich mogą być ozdobą każdego wnętrza. Wyroby jakie można znaleźć w dorobku tego kowala to: ozdoby dekoracyjne wnętrz, wszelkie okucia, krzyże przydrożne, zawiasy i klamki. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że wszystkie narzędzia jak i cała kuźnia zostały własnoręcznie zbudowane i wykonane przez Pana Mieczysława.

       Szlak rękodzieła Ludowego to niezapomniana wędrówka, która przeniosła nas w dawne czasy. Niektórzy przypomnieli sobie czasy dzieciństwa i młodości. Wiele osób miało do czynienia z warsztatem tkackim lub kowalskim. Trasa ta to oddanie czci tym, którzy już jako nieliczni kultywują wielowiekowe tradycje rękodzielnicze. Wśród całej nowoczesności technologii wytwarzania produktów warto pamiętać o tych, którzy własną, ciężką pracą nadal tworzą unikalne i wyjątkowe wyroby za pomocą starych, być może sekretnych „przepisów” i narzędzi. Mieliśmy okazję przypomnieć sobie ginące zawody, zobaczyć piękne wyroby lub zakupić je jako oryginalne, wartościowe pamiątki.

Autor: Irena SIDORUK

Foto-galeria: Irena SIDORUK

     Wyjazd na wycieczkę został sfinansowany ze środków pochodzących z realizowanego zadania publicznego pt. „Propagowanie aktywnego trybu życia seniorów z miasta Hajnówki współfinansowanego z budżetu miasta Hajnówka”.